رودین : ایوان تورگنیف

توضیحات

ایوان سرگئی‌یویچ تورگنیف (۱۸۱۸–۱۸۸۳) نویسنده، اندیشمند و انسان‌گرای بزرگ روسی است؛ نویسنده‌ای که میان سنت اشرافی و آرمان آزادی، میان شرق زمخت و غرب خردمند، همواره در جست‌وجوی تعادل بود. او در خانواده‌ای ثروتمند اما مستبد در اوریول به دنیا آمد، مادرش زنی سخت‌گیر و مقتدر بود و همین تجربه‌ی تلخ از قدرت، از کودکی در ذهن او بذر پرسش درباره‌ی عدالت و انسانیت کاشت.

تحصیلاتش را در مسکو، سن‌پترزبورگ و سپس در برلین گذراند و با اندیشه‌های فلسفی هگل و فویرباخ آشنا شد؛ فلسفه‌ای که بعدها درون‌مایه‌ی بسیاری از آثارش شد — کشمکش میان «اندیشه و عمل». تورگنیف نه شورشی تندرو بود و نه محافظه‌کاری خاموش؛ او به اصلاح تدریجی، آزادی فردی و گفت‌وگو ایمان داشت. از همین‌رو همواره میان دو جبهه ماند: حکومت از او می‌ترسید، و انقلابیون او را کم‌جرئت می‌دانستند.

در آثارش، از جمله رودین، پدران و پسران، و آشیانه‌ی اشراف، تصویرهایی ژرف و انسانی از جامعه‌ی روسیه در آستانه‌ی تغییر می‌سازد. قهرمانان او، چون رودین و بازاروف، انسان‌هایی هستند گرفتار در دوگانگیِ اندیشه و زندگی؛ مردانی که می‌خواهند جهان را تغییر دهند اما از تغییر خود ناتوان‌اند. تورگنیف از خلال آنان، چهره‌ی روشنفکر روس را ترسیم می‌کند — مردی که بسیار می‌داند، اما نمی‌تواند به دانسته‌هایش جان ببخشد.

سبک نوشتاری تورگنیف ترکیبی است از رئالیسم اجتماعی و شاعرانه‌نویسی طبیعت. نثر او آرام، موزون و سرشار از تصویر است؛ در سکوت‌های میان کلماتش نوعی موسیقی نهفته است. او به جای فریادهای انقلابی داستایوفسکی یا حماسه‌های پرشکوه تولستوی، با زمزمه‌ای ملایم اما اندیشناک از رنج، عشق، و ناکامی انسان سخن می‌گوید.

در جهان‌بینی تورگنیف، انسان در مرکز قرار دارد — انسانی خطاپذیر، اما شایسته‌ی احترام و درک. او به آزادی، خرد و اخلاق باور داشت، اما می‌دانست که در هر جامعه‌ای، شکاف میان آرزو و واقعیت، میان اندیشه و عمل، همواره پابرجاست. همین نگاه انسانی و تأمل‌برانگیز، آثار او را جاودانه کرده است.